Mỹ, Trung cạnh tranh ảnh hưởng ở Đông Timor

Năm 2002, vừa độc lập khỏi Indonesia, Đông Timor là quốc gia nghèo nhất châu Á sau 24 năm khói lửa chiến tranh làm mất mát 1/4 dân số và 80% cơ sở hạ tầng. Từ năm 2002-2008, Đông Timor lại phải đối phó với bạo lực phe phái trong nước.

Tuy nhiên, hiện nay Đông Timor đã ổn định hơn về chính trị và kinh tế. Bầu cử dân chủ đã diễn ra hồi tháng 3 và tháng 4. Lực lượng gìn giữ hòa bình của LHQ đã có kế hoạch rời Đông Timor vào cuối năm nay. Kinh tế Đông Timor đang tăng trưởng mạnh, đạt mức 10% năm 2011.

Đông Timor có tiềm năng lớn về năng lượng, du lịch, gạo, cà phê, đặc biệt năng lượng là tiềm năng quan trọng nhất của Đông Timor, theo nhận định của Giáo sư Damien Kingsbury tại Đại học Deakin (Úc). Ngoài ra, Đông Timor còn có vị trí địa lý gần gũi với các khu vực chiến lược của Mỹ và Trung Quốc. Bởi thế ĐôngTimor đang nằm trong tầm ngắm của nhiều nước, trong đó có Mỹ và Trung Quốc.

Theo báo Wall Street Journal, sau khi Đông Timor độc lập, nhiều cường quốc trong đó có Úc, Trung Quốc và Mỹ bắt đầu mở rộng ảnh hưởng ở Đông Timor bằng các chiến dịch viện trợ. Đông Timor và Úc đã ký kết dự án hợp tác khai thác khí đốt dưới lòng biển quy mô lớn.

Trung Quốc đã tài trợ xây dựng cho Đông Timor trụ sở Bộ Ngoại giao, rất nhiều cơ quan chính phủ và cơ sở hạ tầng khác. Một số bức điện ngoại giao của Mỹ năm 2008 bị rò rỉ trên trang web Wikileaks năm 2010 cho thấy Trung Quốc còn đề nghị lắp đặt cho Đông Timor các thiết bị định vị để giám sát hoạt động tàu thuyền. Thiết bị sẽ do các kỹ sư Trung Quốc điều khiển.

Theo các bức điện, Mỹ quan ngại Trung Quốc tăng cường sự hiện diện và ảnh hưởng đến Đông Timor, đồng thời sử dụng các thiết bị định vị nêu trên để mở rộng phạm vi quan sát ở Đông Nam Á. Cũng vì lý do đó mà Mỹ rất quan tâm tranh thủ ảnh hưởng ở Đông Timor.

Trong bốn năm gần đây, Mỹ đã viện trợ cho Đông Timor 7,2 triệu USD. Năm 2004, Công ty Dầu khí ConocoPhillips của Mỹ đã đầu tư vào Đông Timor khai thác ở vùng biển giáp với Úc. Mỹ đã hỗ trợ Đông Timor xây dựng một số nhà máy chế biến cà phê.

Hãng tin Bloomberg (Mỹ) dẫn lời các quan chức ngoại giao Mỹ giấu tên tháp tùng theo Ngoại trưởng Hillary Clinton đến thăm Đông Timor ngày 6-9 nhận định thực sự Mỹ vẫn không hiểu hết thực chất của hành động vung tiền vào Đông Timor của Trung Quốc. Chuyến thăm này diễn ra vài tháng sau khi Mỹ chuyển 2.500 lính thủy đánh bộ đến căn cứ Darwin của Úc.

Giảng viên chính trị Mỹ Timothy Lynch tại Đại học Melbourne (Úc) nhận định Darwin rất gần Đông Timor và động thái chuyển quân của Mỹ đến đây được xem là nỗ lực của Mỹ nhằm ngăn chặn ảnh hưởng của Trung Quốc đối với khu vực, trong đó có Đông Timor.

ĐĂNG KHOA
Theo PLTPHCM