Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ thách thức Tổng thống Putin

Thách thức Tổng thống Syria Bashar al-Assad là một chuyện nhưng đối đầu với Tổng thống Putin lại là một chuyện hoàn toàn khác. Bằng cách chặn và tạm giữ một máy bay từ Moscow đồng thời công khai cáo buộc Nga cung cấp thiết bị quân sự cho Damascus, Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan được cho là đang chơi “một canh bạc lớn nhất” từ trước đến nay trong chính sách của ông này đối với nước láng giềng Syria.
 
Vụ việc chặn máy bay nói trên đang có nguy cơ phá hỏng mối quan hệ được nuôi dưỡng rất cẩn thận giữa Thổ Nhĩ Kỳ với siêu cường Nga vào đúng thời điểm Ankara đang cần càng nhiều bạn bè càng tốt.
 
Trong hơn một năm qua, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đã cố gắng giữ cho bất đồng giữa họ về vấn đề Syria không lan sang mối quan hệ song phương. Đây là mối quan hệ đôi bên cùng có lợi và cả hai cùng cần đến nhau. Thổ Nhĩ Kỳ cần nguồn cung cấp nhiên liệu từ Nga trong khi Moscow lại muốn có được những đường ống dẫn dầu ở Thổ Nhĩ Kỳ. Cả hai nước còn có lợi ích an ninh chung tại một loạt những điểm nóng của khu vực.
 
"Nguy cơ hiện tại là Syria có thể trở thành lực lượng chia cắt mối quan hệ đối tác đang được tăng cường và đang diễn ra rất năng động giữa Moscow và Ankara”, ông Nikolas Gvosdev, Giáo sư chuyên về nghiên cứu an ninh quốc gia tại trường Đại học Chiến tranh Hải quân Mỹ, nhận định.
 
"Bởi vì việc chặn máy bay từ Moscow được thực hiện một cách công khai nên Tổng thống Putin chắc chắn sẽ xem đó như là một thách thức trực tiếp”, ông Gvosdev nói thêm.
 
Nga là nước cung cấp tới gần 2/3 nguồn khí đốt cho Thổ Nhĩ Kỳ. Nga cũng thường xuyên bù đắp khoản khí đốt thiếu hụt cho Thổ Nhĩ Kỳ do sự cắt giảm xuất khẩu từ Iran trong thời kỳ mùa đông. Moscow cũng có dự định giúp xây dựng nhà máy năng lượng hạt nhân đầu tiên cho Thổ Nhĩ Kỳ.
 
Chưa hết, Nga còn có kế hoạch xây dựng một đường ống dẫn dầu mang tên Dòng chảy Phương Nam, có thể vận chuyển 63 tỉ mét khối nhiên liệu từ Nga đến cung cấp cho Châu Âu. Kế hoạch lớn này đưa Thổ Nhĩ Kỳ trở thành một đối tác trong dự án của Nga và giúp gắn kết thêm mối quan hệ hữu nghĩ giữa hai nước.
 
Các quan chức trong Bộ Năng lượng Thổ Nhĩ Kỳ cho biết, họ thấy ít khả năng quan hệ này bị ảnh hưởng bởi vấn đề Syria. “Cả hai nước đều cần đến nhau. Mối quan hệ có đi có lại này sẽ bảo đảm ngành năng lượng của chúng tôi vẫn được bảo vệ”, nhà phân tích về năng lượng của Thổ Nhĩ Kỳ - ông Haluk Direskeneli cho biết.
 
Mối quan hệ được củng cố với Nga vô cùng quý giá với Thổ Nhĩ Kỳ vào thời điểm này, khi mà vai trò dẫn dầu trong việc chống lại Tổng thống Assad của họ đã khiến nước này mất đi nhiều bạn bè trong khu vực.
 
Ngày càng bị cô lập
 
Mặc dù mối quan hệ với Nga là quan trọng nhưng Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan đã khiến mối quan hệ này rơi vào căng thẳng sau khi chặn một máy bay từ Moscow đến Damascus đồng thời cáo buộc Nga cung cấp đạn dược cho Bộ Quốc phòng Syria.
 
Một nguồn tin thân cận với chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng, nước này có thể đã tránh được phiền phức nếu họ chặn máy bay Syria một cách bí mật và cảnh báo riêng từng bên có liên quan thay vì công khai đưa ra những tuyên bố mang đầy tính chỉ trích. Chính các ngôn từ chứ không phải hành động là nguồn cơn gây ra các vấn đề hiện nay, nguồn tin trên cho biết.
 
Hai ngày sau khi máy bay của Syria bay từ Nga bị chặn lại ở Thổ Nhĩ Kỳ, giới quan chức ở Ankara vẫn chưa công bố những chi tiết quanh việc tịch thu hàng hóa được vận chuyển trên máy bay. Nga không nhận được câu trả lời cho đề nghị cung cấp thông tin của họ, một nguồn tin từ Bộ Ngoại giao Nga cho biết.
 
Thổ Nhĩ Kỳ - thành viên duy nhất của liên minh quân sự phương Tây NATO có biên giới với Syria, đang cảm thấy ngày càng bị cô lập vì vai trò của nước này với tư cách là một trong những nước chống Syria mạnh mẽ nhất. Ankara đã cung cấp nơi ẩn náu an toàn cho các sĩ quan nổi dậy Syria và dẫn đầu trong việc kêu gọi cộng đồng quốc tế can thiệp vào tình hình Syria.
 
Lập trường của Ankara nhận được sự cổ vũ từ Mỹ, các đồng minh Châu Âu, NATO cũng như các nước Ả-rập chống Tổng thống Assad. Tuy nhiên, sự cổ vũ của các nước này dành cho Thổ Nhĩ Kỳ diễn ra theo cách ít sự ủng hộ thực tế. Ankara đang cảm nhận được rõ điều này và đang cảm thấy thất vọng.
 
"Thổ Nhĩ Kỳ hoàn toàn bị cô lập trong vấn đề Syria. Chúng ta liên tục nhận được sự ủng hộ bằng lời nói từ NATO, Washington, nhưng họ thực sự không có hành động gì", ông Faruk Logoglu, Phó Chủ tịch Đảng Nhân dân Cộng hòa (CHP) – đảng đối lập chính ở Thổ Nhĩ Kỳ, cho biết.
 
Trong khi đó, Nga là nước hậu thuẫn mạnh mẽ nhất cho chính quyền của Tổng thống Assad tại Liên Hợp Quốc. Trong thời gian qua, Ankara đã cố tránh để vấn đề Syria phá hỏng mối quan hệ của họ với Moscow.
 
Tuy nhiên, sau sự kiện Thổ Nhĩ Kỳ chặn một máy bay chở khách từ Nga đến Syria, mối quan hệ giữa Ankara và Moscow khó tránh khỏi bị ảnh hưởng. Nga đã có phản ứng gay gắt với Thổ Nhĩ Kỳ về vụ chặn máy bay. Moscow cáo buộc Ankara đã gây nguy hiểm cho tính mạng của các hành khách Nga đi trên chuyến bay bị Thổ Nhĩ Kỳ chặn lại hôm 10/10. Nga cũng phủ nhận chiếc máy bay xuất phát từ nước họ chở theo hàng hóa bất hợp pháp.
 
Tổng thống Putin đã triệu tập một cuộc họp với các cố vấn của Hội đồng An ninh trong ngày hôm qua. Theo tiết lộ của hãng thông tấn RIA, các quan chức Nga đã bàn đến mối quan hệ xấu đi giữa Ankara và Moscow nhưng không đả động gì đến vụ chặn máy bay.

Kiệt Linh - (theo Reuters, VNmedia)