Cựu Thư s trưởng Ngoại giao Lauro Baja Jr, (ở giữa) từng là Đại diện thường trực của Philippines tại Liên hợp quốc. Ảnh un.int

Ngày 4/10, cựu Thứ trưởng ngoại giao Philippines, Lauro Baja Jr, nói tại Đại học Philippines: “Hãy nhớ rằng Trung Quốc đã chăng dây ở khu vực (bãi cạn Scarborough mà phía Philippines gọi là Panatag Shoal) và không một ngư dân cũng như không một tàu nào của Philippines có thể đi vào”. Nhà ngoại giao kỳ cựu Lauro Baja Jr  cũng từng là cựu Đại diện thường trực Philippines tại Liên hợp quốc.

Tuy Chính phủ Philippines không chính thức thừa nhận mất quyền kiểm soát bãi cạn Panatag (được quốc tế biết đến với cái tên Scarborough Shoal), nhưng kể từ khi nước này đơn phương rút tàu thuyền khỏi Scarborough Shoal hồi tháng 6 vừa qua, tàu vũ trang Trung Quốc đã chặn lối đi vào  khu vực này. Phía Trung Quốc gọi khu vực đầm phá này là đảo Hoàng Nham.

Các quan chức ngoại giao Philippines tố cáo rằng  Trung Quốc đã vi phạm một thỏa thuận do Mỹ môi, trong đó kêu gọi hai bên rút hết tàu thuyền ra khỏi khu vực Panatag/Hoàng Nham. Về phần mình, Trung Quốc đã phủ nhận rằng không hề có bất kỳ thỏa thuận như vậy.

Cựu Thứ trưởng Ngoại giao Baja kêu gọi có hành động mạnh mẽ để khôi phục lại sự hiện diện của Philippines ở khu vực bãi cạn Scarborough, cách Vịnh Subic của Philippines chưa đầy 200 km. Ông đề nghị rằng Philippines nên có một bộ qui tắc ứng xử với Trung Quốc về vấn đề lãnh thổ ở bãi cạn Panatag (Scarborough) và điều này sẽ giảm bớt căng thẳng giữa hai nước đang tranh chấp chủ quyền khu vực. Tuy nhiên, ngoài các cuộc đàm phán song phương, cần có một thỏa thuận đa phương giữa các nước đòi hỏi chủ quyền ở Biển Tây Philippines (Biển Đông). Ông Baja cũng đề nghị rằng các quốc gia ven biển như Philippines và Trung Quốc cần hợp tác và khuyến khích việc chia sẻ tài nguyên thông qua thỏa thuận hợp tác phát triển.
 
Cựu Thứ trưởng Ngoại giao Lauro Baja Jr nói: "Tranh chấp ở Biển Tây Philippines (WPS – Biển Đông) là những thách thức khó khăn nhất về quan hệ đối ngoại, ngoại giao và chính sách đối ngoại. Chúng ta cần suy nghĩa thấu đáo và có một chính sách đối ngoại dài hạn ở  Biển Tây Philippines”.
 
Một nhóm độc lập bao gồm các cựu quan chức chính phủ Philippines có kinh nghiệm lâu năm về các vấn đề hàng hải (trong đó có cựu Thứ trưởng Baja) đã cho ra một “Sách trắng” về chính sách quốc gia nhằm giải quyết các vụ tranh chấp biển đảo ở  WPS. “Sách trắng” đã được trình lên Tổng thống Aquino hồi tháng trước này  bao gồm những đề xuất sau đây:
 
• Tăng cường các cơ quan xử lý các tranh chấp
• Phát triển một chương trình toàn diện, lâu dài cho các hành động pháp lý quốc tế về vấn đề này
• Cách tiếp cận song phương và đa phương trong lĩnh vực ngoại giao liên quan đến WPS và
• Thực hiện các chương trình đó sẽ nâng cao ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo của Philippines và công dân Philippines./.