Đấu “súng nước” giữa tàu Nhật Bản và tàu Đài Loan hôm 25/9 - Ảnh: BBC

Cuộc đàm phán Nhật-Trung diễn ra trong bối cảnh hàng chục tàu thuyền Đài Loan (TQ) bơi đến khu vực đảo tranh chấp để phản đối. Hành động của Đài Loan được khích lệ bởi lời kêu gọi của Bộ Ngoại giao TQ, thông qua phát biểu của người phát ngôn Hồng Lỗi hôm 24/9, rằng “Đồng bào hai bờ eo biển Đài Loan cần phối hợp bảo vệ chủ quyền quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ, đặt danh dự đất nước lên hàng đầu”.

Nhà chức trách Nhật Bản cho biết, Lực lượng Bảo vệ bờ biển Nhật đã báo các tàu Đài Loan (TQ) không được xâm nhập lãnh hải Nhật Bản, họ cũng sử dụng vòi rồng và các biện pháp khác nhằm buộc các tàu Đài Loan thay đổi hải trình, tàu Đài Loan cũng dùng vòi rồng bắn trả lại. Sau cùng, các tàu Đài Loan, kể cả các tàu cảnh sát biển, đã rời khỏi khu vực tranh chấp.

Căng thẳng trong khu vực tăng cao kể từ khi Nhật Bản mua một số hòn đảo thuộc sở hữu tư nhân trong chuỗi đảo đang tranh chấp.
Trước khi bước vào đàm phán, Thứ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Chikao Kawai tuyên bố: “Trong tình hình khó khăn hiện nay, tôi có kế hoạch giải thích lập trường của Nhật Bản cho ông Trương Chí Quân và lắng nghe quan điểm của TQ, vì tầm quan trọng của mối quan hệ giữa hai nước”.

Tuyên bố đăng trên website của Bộ Ngoại giao TQ hôm 25/9 không đả động đến bất kỳ ý kiến nào của ông Kawai, mà dẫn lời Thứ trưởng Trương nói rằng, Nhật Bản cần điều chỉnh cách thức của mình. “TQ sẽ không bao giờ khoan nhượng bất cứ hành động đơn phương nào của Nhật Bản làm tổn hại đến chủ quyền lãnh thổ của TQ”, thông cáo nói.

Thông cáo còn nhấn mạnh “Nhật Bản cần từ bỏ ảo tưởng, tìm kiếm sự thật và sử dụng các hành động cụ thể để sửa chữa sai lầm của mình, trở lại sự đồng thuận và hiều biết mà lãnh đạo hai nước đã đạt được”.

Cuộc đàm phán khó khăn giữa Bắc Kinh và Tokyo diễn ra trong bối cảnh chính phủ của Thủ tướng Nhật Yoshihiko Noda bị đánh giá thấp trong các cuộc thăm dò ý kiến và có khả năng phải đối mặt với một cuộc bầu cử trong những tháng tới.Trong khi đó, TQ cũng sẽ tổ chức Đại hội Đảng trong mấy tuần tới, một sự kiện sẽ mang lại sự thay đổi lớn trong các cấp lãnh đạo hàng đầu ở nước này.

Cả TQ và Nhật Bản đều tuyên bố họ có chủ quyền thừa hưởng trong lịch sử đối với quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, và chủ quyền lãnh thổ là rào cản không cho phép nước nào nhượng bộ trong giai đoạn gay cấn này.

HOÀNG DIỆU (Theo BBC, Xinhua, PN Online)