Thời báo Nhật Bản ngày 05/10 đưa tin, một báo cáo của CIA nghiên cứu vấn đề tranh chấp nhóm đảo Senkaku cho thấy rằng tuyên bố chủ quyền của Nhật Bản là mạnh mẽ và thuyết phục hơn cả.

Tàu Cảnh sát biển Nhật Bản rượt đuổi tàu Hải giám Trung Quốc ra khỏi nhóm đảo Senkaku

Bản báo cáo tình báo này được phác thảo vào tháng 5/1971 và được giải mật tại Viện lưu trữ An ninh quốc gia Đại học George Washington, trong đó ghi rằng: “Tuyên bố chủ quyền của Nhật Bản đối với nhóm đảo Senkaku là rất mạnh mẽ, và gánh nặng tìm bằng chứng chứng minh quyền sở hữu nhóm đảo đó có vẻ như thuộc về Trung Quốc.”

Trong các tài liệu liên quan, CIA khẳng định rằng giữa Nhật Bản, Trung Quốc và Đài Loan sẽ không xảy ra bất cứ tranh chấp nào nếu người ta không phát hiện ra những mỏ dầu tiềm năng trên thềm lục địa gần đó vào cuối thập niên 1960.

Nhóm đảo Senkaku hoang vu và không quan trọng, từ một vùng đất không ai biết tới trở thành một khu vực biển tiềm ẩn nguy cơ xung đột quốc tế: Nếu như không phát hiện ra dầu mỏ, nhóm đảo này rồi sẽ lại rơi vào quên lãng.

Senkaku, khu vực biển tiềm ẩn nguy cơ xung đột quốc tế

Các tài liệu này cũng thể hiện sự hoài nghi của một số quan chức Mỹ về giá trị pháp lý trong tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với nhóm đảo này, tuy điều này chưa bao giờ trở thành quan điểm chỉnh thức của Washington về vấn đề đó.

Báo cáo của CIA cho hay tập bản đồ Hồng Vệ binh xuất bản năm 1966 ở Bắc Kinh trong thời kỳ Cách mạng Văn hóa cho thấy rõ ràng rằng khu vực biển nơi có nhóm đảo Senkaku nằm ngoài biên giới Trung Quốc.
 
Các bản đồ trong tập bản đồ này chỉ ra rằng nhóm đảo Senkaku thuộc về Ryukyu (Okinawa hiện nay), và do đó chúng thuộc về Nhật Bản. Hơn nữa, theo CIA trong số bản đồ của Đài Loan được xem xét không có cái nào chỉ ra rằng khu vực biển Senkaku nằm trong biên giới Trung Quốc.

Máy bay trinh sát P-3C của Nhật Bản bay ngay trên đầu tàu Hải giám Trung Quốc

Các bản đồ xuất bản tại Châu Âu được lựa chọn ngẫu nhiên cũng không hề thể hiện Senkaku là một phần của lãnh thổ Trung Quốc, trong khi tập bản đồ thế giới của Liên Xô xuất bản năm 1967 có một hải đồ chỉ rõ rằng Sensaku là lãnh thổ của Nhật Bản.

Bản ghi nhớ hồi tháng 4/1978 được Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ chuẩn bị cho Cố vấn an ninh quốc gia Zbigniew Brzezinski của Tổng thống Jimmy Carter có đoạn: “Lợi ích của chúng ta là không làm gì bất lợi cho Nhật Bản, nhưng đồng thời cũng phải tránh xa vấn đề tranh chấp lãnh thổ tiềm năng giữa Trung Quốc và Nhật Bản này,” thể hiện quan điểm trung lập của Mỹ ngay từ những năm 1970.