Căng thẳng quan hệ Nhật - Trung: Những “mồi lửa” nguy hiểm

Căng thẳng trong quan hệ giữa Nhật Bản và Trung Quốc quanh việc đòi chủ quyền quần đảo mà Nhật Bản gọi là Xen-ca-cư, còn Trung Quốc gọi là Điếu Ngư lại leo lên nấc thang nguy hiểm mới. Việc hai nhà hoạt động Nhật Bản tới đảo Xen-ca-cư ngày 18-9, các cuộc biểu tình chống Nhật Bản tại Trung Quốc và việc Bắc Kinh cử nhiều tàu Hải giám cùng lúc tiến tới gần vùng tranh chấp được coi như những “mồi lửa” làm trầm trọng thêm cuộc đối đầu giữa hai nước.

Biểu tình chống Nhật Bản ở Trung Quốc. Ảnh: ReutersPhương Châu

Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Ô-xa-mư Phư-gi-mư-ra cho biết, hai công dân Nhật đã đến U-ốt-xư-ri, hòn đảo lớn nhất trong quần đảo tranh chấp nói trên vào ngày 18-9. Từ Bắc Kinh, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi đã phản đối hành động trên của hai công dân Nhật Bản, cho đây là sự “vi phạm nghiêm trọng” chủ quyền lãnh thổ của Trung Quốc, đồng thời yêu cầu Nhật Bản có những biện pháp nghiêm khắc để ngăn chặn mọi hành động có thể làm gia tăng căng thẳng xung quanh vấn đề này.

Cùng ngày, Lực lượng bảo vệ bờ biển Nhật Bản cũng cho biết, 11 tàu hải giám Trung Quốc đã tiến vào vùng biển xung quanh quần đảo tranh chấp. Theo người phát ngôn lực lượng này, đầu giờ chiều 18-9, họ đã phát hiện các tàu Hải giám Trung Quốc ở vùng biển gần đảo U-ốt-xư-ri mà Luật Hàng hải quốc tế quy định là vùng tiếp giáp.

Những “mồi lửa” trên đã tiếp tục lan rộng làn sóng biểu tình chống Nhật Bản ở 100 thành phố của Trung Quốc trong ngày 18-9, ngày đánh dấu “biến cố Mãn Châu” 81 năm trước, khi phát xít Nhật cho nổ tung một tuyến đường sắt ở Mãn Châu để lấy cớ xâm lược Đông Bắc Trung Quốc. Nhiều công ty của Nhật Bản đã thông báo tạm ngừng hoạt động các nhà máy và cơ sở kinh doanh tại Trung Quốc do lo ngại xung đột leo thang. Các hoạt động xuất nhập khẩu song phương cũng giảm.

Các số liệu thống kê mới đây của Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) cho thấy, xuất khẩu trong 6 tháng đầu năm của Nhật Bản sang Trung Quốc giảm 5,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là lần đầu tiên trong 14 năm qua, xuất khẩu của Nhật Bản sang Trung Quốc giảm.Xuất khẩu giảm trong khi nhập khẩu tăng, khiến thâm hụt thương mại của Nhật Bản với Trung Quốc tăng lên gần 18 tỷ USD trong nửa đầu năm nay, so với mức thâm hụt 2,6 tỷ USD cùng kỳ năm ngoái.

Các cuộc biểu tình bài Nhật lan rộng ở Trung Quốc bắt đầu ảnh hưởng đến hoạt động thể thao giữa hai nước. Tại Giải cầu lông Nhật Bản mở rộng (Yonex Open Japan) khai mạc ngày 18-9, tại Tô-ki-ô, có đến 30 tuyển thủ Trung Quốc vắng mặt với lý do tình hình chính trị hiện nay không cho phép. Như một động thái đáp trả, Liên đoàn thể thao 3 môn phối hợp của Nhật Bản cũng quyết định hủy bỏ việc cử 9 vận động viên của mình tham dự Đại hội thể thao tại Trung Quốc, sau khi Bắc Kinh cho biết, không thể đảm bảo an toàn cho các vận động viên Nhật Bản.

Giữa lúc quan hệ Trung - Nhật chưa có dấu hiệu bớt căng thẳng, sự kiện Mỹ và Nhật Bản vừa đạt được thỏa thuận triển khai hệ thống ra-đa phòng thủ tên lửa X-band thứ hai trên lãnh thổ Nhật đã khiến Trung Quốc quan tâm. Dù khẳng định hệ thống này chỉ nhằm giúp Nhật Bản tăng cường khả năng đối phó với các mối đe dọa từ CHDCND Triều Tiên. Nhưng với hệ thống phòng thủ lãnh hải và không phận mới, Tô-ki-ô đã khiến Bắc Kinh thêm nghi ngờ Mỹ về sự kiềm chế quân sự đang phát triển của Trung Quốc trong khu vực.

Nhiều chuyên gia phân tích lo ngại, nếu Tô-ki-ô và Bắc Kinh không có các biện pháp xử lý thì những “mồi lửa” nguy hiểm xung quanh tranh chấp chủ quyền quần đảo Xen-ca-cư/Điếu Ngư có thể khiến hai nước dấn sâu vào một cuộc chiến mới, gây bất ổn cho toàn khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Phương Châu
Theo Biên Phòng