Mối quan hệ Trung Quốc-Singapore đang trong tình trạng bất định sau phán quyết quan trọng của Tòa Trọng tài tại La Hay về tranh chấp ở Biển Đông. Theo các nhà quan sát, mặc dù Singapore không phải là một bên liên quan trong những tranh chấp đó, song những động thái gần đây của nước này đối với phán quyết đã khiến Bắc Kinh lo lắng.

Trong vài thập kỷ qua, Trung Quốc và Singapore có quan hệ chặt chẽ, đặc biệt là về kinh tế. Singpore đã trở thành một địa điểm tập huấn cho các quan chức Trung Quốc và nơi đây thường được các nhà lãnh đạo Trung Quốc xem là một ví dụ điển hình về công tác quản lý hiệu quả. Tuy nhiên, những bình luận gần đây của Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long liên quan đến phán quyết của Tòa Trọng tài hôm 12/7 đã làm dấy lên lo ngại ở Bắc Kinh về triển vọng quan hệ giữa hai nước. Sau khi Tòa Trọng tài ra phán quyết rằng Trung Quốc không có quyền lịch sử đối với nguồn tài nguyên trong yêu sách "Đường 9 đoạn" mà nước này đơn phương đưa ra, ông Lý cho rằng phán quyết là "một tuyên bố mạnh mẽ" về luật pháp quốc tế trong tranh chấp biển.

Bắc Kinh phản ứng bằng cách kêu gọi Singapore có lập trường "khách quan và công bằng", vì Singapore là điều phối viên quan hệ giữa Trung Quốc và Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Bắc Kinh đã rất tức giận khi Philippines, với sự hậu thuận của Mỹ, đã đệ trình vụ kiện về những tranh chấp Biển Đông với Trung Quốc lên Tòa Trọng tài năm 2013. Và Bắc Kinh đã phớt lờ phán quyết.

Ông Shen Shishun, nghiên cứu viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Trung Quốc, trung tâm thuộc Bộ Ngoại giao Trung Quốc, cho rằng nếu Singapore giữ lập trường tương tự Mỹ, Trung Quốc sẽ xem việc đó như là "chơi đùa với vấn đề có tính nguyên tắc". Ông nhận định: "Trung Quốc tin rằng Singapore có thể cân bằng quan hệ giữa các cường quốc nhưng họ không nên 'đùa giỡn' với những vấn đề này. Là một quốc gia châu Á, Singapore nên gần gũi hơn với Trung Quốc". Căng thẳng cũng nổi lên hồi đầu tháng này khi Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long nói với Tổng thống Mỹ Barack Obama rằng ông hy vọng Washington sẽ tiếp tục tham gia tích cực trong khu vực. Ông Obama đáp lại rằng Singapore và Mỹ là "đối tác vững chắc".

Thời báo Hoàn Cầu, ấn phẩn của “Nhân dân Nhật báo”, Cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Trung Quốc, viết trong một bài xã luận rằng chuyến đi của ông Lý Hiển Long đến Mỹ đã khiến một số người Trung Quốc "rất khó chịu", đặc biệt là khi ông Obama ca ngợi Singapore là "mỏ neo" cho sự hiện diện của Mỹ tại châu Á. Trước đó, Mỹ chỉ dùng từ "mỏ neo" để gọi Nhật Bản và Australia, hai đồng minh của Mỹ trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Trung Quốc và Singapore vốn có mối quan hệ tốt đẹp. Khi nhà lãnh đạo Trung Quốc Đặng Tiểu Bình thăm Singapore năm 1978, ông rất ấn tượng với cách đất nước này vận hành và sau đó ông đã xin lãnh đạo Singapore Lý Quang Diệu lời khuyên để đưa Trung Quốc đến thịnh vượng. Ông Lý Hiển Long cho rằng Trung Quốc nên mở cửa với thế giới tư bản chủ nghĩa, và trong hơn ba thập kỷ sau, Trung Quốc đã hưởng lợi từ những cải cách thị trường đó.

Theo báo trên, hai nước cũng có những liên kết kinh tế mạnh mẽ. Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Singapore và Singapore cũng đóng vai trò quan trọng trong kế hoạch "Con đường tơ lụa" trên biển của Bắc Kinh. Các dự án giữa hai chính phủ, chẳng hạn như các khu công nghiệp Tô Châu và Thiên Tân, cũng là những điểm nhấn của quan hệ hợp tác. Là người bạn đáng tin cậy với cả Bắc Kinh và Đài Bắc, Singapore đã được chọn làm nơi hai lãnh đạo Tập Cận Bình và Mã Anh Cửu tổ chức cuộc gặp lịch sử tháng 11/2015, đánh dấu cuộc hội đàm đầu tiên của những người đứng đầu hai bờ eo biển Đài Loan trong gần 70 năm.

Ngoài ra, đảng Cộng sản Trung Quốc còn gửi cán bộ đi học ở Singapore trong hai thập kỷ qua, nhiều người trong số họ hiện là lãnh đạo các địa phương ở Trung Quốc. Chuyên gia về các vấn đề Đông Nam Á tại Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, ông Du Jifeng cho rằng Bắc Kinh có thể cảnh giác hơn với vai trò của Singapore trong sự hiện diện chiến lược của Mỹ ở châu Á-Thái Bình Dương. Tuy nhiên, quan hệ kinh tế giữa Trung Quốc và Singapore sẽ vẫn duy trì mạnh mẽ. Singapore không phải là một quốc gia tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông. Theo ông Du Jifeng, bình luận của ông Lý Hiển Long có thể không ảnh hưởng đến hướng giải quyết tranh chấp ở Biển Đông giữa Trung Quốc và Philippines.

Ông Oh Ei Sun, thành viên cao cấp của trường Nghiên cứu Quốc tế S Rajaratnam tại Singapore, cho rằng Singapore giữ lập trường tương tự các quốc gia Đông Nam Á khác về tranh chấp Biển Đông. Ông Oh Ei Sun nhấn mạnh: "Hầu hết chúng ta coi phân xử của tòa như một nghị quyết thông thường và hiệu quả để giải quyết tranh chấp quốc tế bằng luật pháp. Vì vậy, chẳng có vấn đề gì khi một nhà lãnh đạo ASEAN bày tỏ những ý kiến như vậy".

Theo “Bưu điện Hoa Nam buổi sáng”

Mỹ Anh (gt)
Theo Nghiên Cứu Biển Đông