Liêu Ninh và Vikramaditya có cùng nguồn gốc Varyag. Ảnh solid-variag.ru

Con tàu Liêu Ninh có khả năng mang theo máy bay chiến đấu phản lực được Hải quân Trung Quốc tiếp nhận vào biên chế này mới chỉ là một hàng không mẫu hạm trên danh nghĩa. Các máy bay chiến đấu trên hạm của Liêu Ninh vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm. Đã có thời, Bắc Kinh đề nghị Moskva bán cho vài chiếc Su-33 nhưng bị khước từ. Phía Nga cho rằng số lượng thiết bị được hỏi mua rõ ràng không thể đáp ứng nhu cầu tác chiến mà chỉ nhằm phục vụ cho việc sao chép.

Có tin nói cùng với tàu sân bay Varya, Ukraine còn bán cho Trung Quốc một chiếc T-10K, một phiên bản của Su-33. Năm 2010, Trung Quốc tuyên bố kết thúc việc thiết kế máy bay chiến đấu trên hạm Shenyang J-15, đặc biệt nhấn mạnh đây một đề án phát triển Shenyang J-11 chứ không phải bản sao tiêm kích Nga. Tuy nhiên, trên thực tế J-11 vẫn là sao bản của Su-27 Liên xô.

Vì sao Trung Quốc cần đến một hàng không mẫu hạm chưa có máy bay? Một trong những đáp án của câu hỏi này chính là sự cạnh tranh gia tăng giữa các cường quốc hàng đầu trong khu vực châu Á. Song hành với hoạt động tái thiết sân bay Varyag ở Trung Quốc, tại nhà máy SevMash (Nga) đã diễn ra công tác hiện đại hóa hàng không mẫu hạm Đô đốc Gorshkov dành cho Hải quân Ấn Độ. Sau khi được hiện đại hóa, tàu sân bay  Đô đốc Gorshkov mang tên Ấn Độ Vikramaditya.

Giám đốc Trung tâm Phân tích thương mại vũ khí thế giới Igor Korotchenko cho biết: “Ấn Độ luôn yêu cầu các loại vũ khí tối tân, kể cả đối với đề án hiện đại hóa tàu sân bay cũ Đô đốc Gorshkov thành hàng không mẫu hạm Vikramaditya. Đó là khối lượng công việc lớn và lần đầu tiên tổ hợp kỹ thuật quốc phòng Nga đối mặt với việc thực hiện một dự án công nghệ phức tạp như vậy. Từ con tàu cũ chỉ còn lại phần vỏ, mọi thứ khác được chế tạo từ đầu. Trên thực tế, chúng tôi đã chế tạo một con tàu mới”.

Việc đưa tàu sân bay Ấn Độ đi vào hoạt động đơn giản hơn nhiều so với tàu sân bay Liêu Ninh của Trung Quốc. Ít nhất cũng do các máy bay chiến đấu phản lực, trực thăng trên hạm của Vikramaditya đã tồn tại và được sản xuất hàng loạt.

Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại khá nhiều vấn đề. Trong quá trình thử nghiệm, người ta phát hiện thấy một số thiếu sót trong khoang động cơ. Tường cách nhiệt bằng gạch của 3 trong số 8 nồi hơi bị hư hại từ 5 đến 10%. Vì vậy, tổng công suất các máy phát giảm 50% so với mức tối đa. Trong tình hình đó, Vikramaditya không thể duy trì vận tốc 22 hải lý, đủ đảm bảo cho phép cho các máy bay trên hạm cất cánh và hạ cánh. Tàu sân bay cần thời gian sửa chữa bổ sung và vì vậy việc chuyển giao cho Hải quân Ấn Độ đã bị trì hoãn. Nhưng chắc chắn trong năm tới, Vikramaditya sẽ trở thành kỳ hạm của Hải quân Ấn Độ. Ngoài ra, khác với con tàu “anh em” ở Trung Quốc, Vikramaditya sẽ là một hàng không mẫu hạm hoạt động đầy đủ chức năng cùng cụm máy bay chiến đấu trên hạm.

Cần lưu ý rằng ngoài hai tàu sân bay nói trên, Trung Quốc và Ấn Độ đều có kế hoạch chế tạo thêm nhiều tàu sân bay khác. Theo dự án hợp tác Nga-Ấn Độ, hàng không mẫu hạm Vikrant đang được đóng tại nhà máy Cochin của Ấn Độ từ năm 2006. Còn Trung Quốc cũng kỳ vọng mở rộng hạm đội tàu sân bay. Đến năm 2020, Trung Quốc định đóng hai tàu sân bay thông thường và sau đó sẽ bắt tay chế tạo hàng không mẫu hạm chạy bằng năng lượng hạt nhân.

Với Liêu Ninh và Vikramaditya, ở châu Á sẽ xuất hiện hai nhóm hàng không mẫu hạm hùng mạnh, minh chứng cho sự thay đổi trong học thuyết hải quân của các cường quốc khu vực./.