Trong bối cảnh tranh chấp Nhật-Trung về quần đảo Senkaku/Điếu Ngư đang căng thẳng, một lực lượng quân sự hùng mạnh của Mỹ ngày 30/9 đã có mặt ở khu vực Tây Thái Bình Dương, khá gần quần đảo này. Mặc dù vậy, đây có thể chỉ là một sự trùng hợp chứ chưa phải là một tín hiệu đáng lo ngại.

Sự xuất hiện của hàng không mẫu hạm Mỹ USS George Washington ở Biển Hoa Đông vào thời điểm này đang gây ra nhiều đồn đoán khác nhau về mục đích của nó

Ngày 30/9, các chỉ huy hải quân Mỹ cho biết tàu sân bay USS George Washington đã bắt đầu hoạt động ở Biển Hoa Đông, gần quần đảo đang có tranh chấp. Trong khi đó, tàu sân bay USS John C.Stennis đang ở cách không xa khu vực Biển Đông. Mỗi hạm đội gồm hơn 80 máy bay chiến đấu, các tuần dương hạm được trang bị tên lửa, khu trục hạm, tàu ngầm và tàu tiếp nhiên liệu. Thêm vào đó, gần vùng biển Philippines, khoảng 2.000 lính thủy quân lục chiến đang có mặt trên chiến hạm USS Bonhomme Richard và hai tàu hộ tống. Đơn vị thủy quân lục chiến này được trang bị xe lội nước, xe bọc thép hạng nhẹ, pháo, trực thăng và máy bay tiêm kích Harrier.

Theo giới quan sát, trong các điều kiện bình thường, các tàu sân bay của Mỹ và lực lượng đặc nhiệm thủy quân lục chiến hoạt động độc lập, riêng lẻ. Do vậy, sự có mặt cùng một lúc của các lực lượng nêu trên gần một khu vực nhỏ ở Thái Bình Dương là một sự tập trung hỏa lực không bình thường. Cả ba đơn vị này vừa mới kết thúc đợt tập trận ở gần đảo Guam, bao gồm tập trận bắn đạn thật, phóng tên lửa, thủy quân lục chiến Mỹ cùng binh sĩ Nhật luyện tập đổ bộ.

Theo phát ngôn viên Bộ chỉ huy Thái Bình Dương, Đại tá Darryn James, việc luyện tập và triển khai tàu sân bay không nhất thiết có liên quan tới tình hình căng thẳng ở quần đảo Senkaku/Điếu Ngư. Ông nói: “Các hoạt động này không liên quan đến bất kỳ sự kiện cụ thể nào. Để thực hiện cam kết của Mỹ đối với an ninh khu vực, 2 trong số 11 lực lượng xung kích hàng không mẫu hạm toàn cầu của Hải quân Mỹ đang hoạt động ở Tây Thái Bình Dương nhằm bảo đảm ổn định và hòa bình”.

Giới chuyên gia quân sự cho rằng việc Washington triển khai hàng không mẫu hạm và lực lượng thủy quân lục chiến có thể chủ yếu liên quan tới việc "tái cân bằng" sự hiện diện quân sự của Mỹ tại châu Á-Thái Bình Dương.

Lực lượng chiến đấu của tàu George Washington và lực lượng đặc nhiệm thủy quân lục chiến, hiện đóng tại Nhật Bản, đã được lên kế hoạch thực hiện những cuộc tập luyện riêng lẻ nhưng chồng chéo nhau ở khu vực Guam trước khi tranh chấp ở Senkaku/Điếu Ngư bùng nổ. Guam và hòn đảo Tinian gần đó được xem là trung tâm cho việc "tái cân bằng" lực lượng của Mỹ ở khu vực - một sự phòng hộ trước sự gia tăng sức mạnh và tham vọng quân sự của Trung Quốc ở khu vực.

Tàu Stennis đang được điều từ cảng ở bang Washington tới vịnh Persic, 4 tháng trước kế hoạch đối phó với cuộc khủng hoảng đang leo thang về chương trình hạt nhân của Iran. Các cuộc diễn tập ở Guam cho phép tàu Stennis có một vài ngày để luyện tập thêm cùng với tàu George Washington trên đường đi. Quần đảo Senkaku/Điếu Ngư nằm gần với những tuyến đường biển chính từ Thái Bình Dương tới Trung Đông, hiện chưa rõ tàu Stennis chỉ đi ngang qua hay sẽ dừng lại một thời gian.

Trong khi đó, lực lượng thủy quân lục chiến dự kiến sẽ di chuyển từ Guam tới Philippines để thực hiện việc luyện tập với quân đội Philippines theo kế hoạch. Phát ngôn viên James cho biết ông không thể bình luận gì về những hoạt động trong tương lai của các tàu này.

Cho dù khu vực quần đảo Senkaku/Điếu Ngư có thể giàu tài nguyên, nhiên liệu, nhưng tranh chấp chủ quyền giữa Trung Quốc và Nhật Bản chủ yếu là do các thù hằn trong quá khứ và sự trỗi dậy của tư tưởng dân tộc chủ nghĩa. Trong các cuộc nói chuyện riêng, các quan chức Mỹ tỏ ra thất vọng vì không có những tiến bộ ngoại giao nào nhằm giải quyết cuộc xung đột. Trung Quốc trong tuần này đã đặt hai trang quảng cáo trên các báo lớn của Mỹ để lên án Nhật Bản "chiếm đoạt" các hòn đảo và viện dẫn chứng đã có từ hàng trăm năm trước. Mặc dù sự hiện diện của tàu sân bay Mỹ gần vùng quần đảo Senkaku/Điếu Ngư được xem như một lời răn đe Trung Quốc không được leo thang tranh chấp, nhưng cũng có thể đó là một thông điệp thúc ép Nhật Bản tập trung giải quyết cuộc xung đột này. Hoặc có thể nó chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên.

Nh.Thạch (Theo Time, Petrotimes)