Philippines đang cho thấy thái độ "bỏ thì uổng" trong quan hệ với Mỹ và Trung Quốc. Ít nhât họ khẳng định quyền lợi quốc gia là quan trọng nhất.

Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana (áo trắng) và Đại sứ Trung Quốc tại Philippines Triệu Giám Hoa (áo xanh) tham dự sự kiện bàn giao 3.000 khẩu súng ngày 5-10 - Ảnh: REUTERS

Ngày 5-10, Trung Quốc tặng Philippines lô vũ khí và đạn dược thứ hai trị giá 22 triệu USD trong một sự kiện bàn giao được quan chức hai nước tham gia. 

Số vũ khí gồm 3.000 khẩu súng trường M4, 3 triệu mẫu đạn dược các loại và 30 súng bắn tỉa, theo báo South China Morning Post (Hong Kong).

Nếu cần sẽ có

Mặc dù Philippines không có quan hệ quốc phòng lâu đời và mạnh mẽ với Trung Quốc, nhưng các quan hệ ngày một được đan chặt giữa Manila với Bắc Kinh dưới thời Tổng thống Rodrigo Duterte đã gây nhiều bất ngờ trong những tháng trở lại đây.

Có thể thấy những tiến triển trên thực tế chậm hơn so với tuyên bố của hai bên nhưng điều đó xác nhận Philippines thật sự đang muốn đẩy mạnh quan hệ với Trung Quốc ở một chừng mực nào đó.

Sau chuyến thăm Trung Quốc của ông Duterte, một bước tiến quan trọng trong quá trình "xoay trục" sang Trung Quốc của Philippines đã diễn ra hôm 28-6 vừa qua: Trung Quốc "biếu không" Philippines lô vũ khí hỗ trợ quân sự đầu tiên. 

Đại sứ Trung Quốc tại Philippines Triệu Giám Hoa đã tham dự sự kiện bàn giao cùng ông Duterte vào thời điểm đó. Lô vũ khí lúc bấy giờ gồm 3.000 súng trường và 6 triệu viên đạn các loại.

Đến ngày 5-10, tham gia sự kiện bàn giao lô vũ khí thứ hai có đại sứ Triệu và Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana. Về phía Philippines, ông Lorenzana tỏ ra hoan hỉ: "Chúng tôi thật may mắn khi được chính phủ Trung Quốc tặng số vũ khí này".

Còn ông Triệu thì bày ra bức tranh về quan hệ hai nước trong hiện tại và tương lai. "Trung Quốc sẽ tiếp tục cung cấp hỗ trợ cho Philippines. Trung Quốc hiện là một người bạn cũng như đối tác chân thành của Philippines và điều đó sẽ duy trì mãi mãi" - ông Triệu phát biểu.

Theo hãng tin Reuters, sự hỗ trợ của Bắc Kinh vẫn chưa là gì so với những gì Washington từng làm bởi Mỹ là đồng minh hiệp ước với Philippines kể từ những năm 1950. Trong 17 năm qua, Mỹ đã cung cấp gần một tỉ USD viện trợ quân sự cho Philippines, gồm máy bay không người lái, tàu, máy bay do thám và súng trường tấn công.

Lính thủy quân lục chiến Philippines và Mỹ tham gia một cuộc tập trận đổ bộ giả định tại căn cứ hải quân ở San Antonio ngày 9-10-2015 - Ảnh: AFP

Mặc dù những gì Bắc Kinh làm cho đến thời điểm hiện tại vẫn còn ít ỏi so với Washington nhưng động thái này có ý nghĩa đặc biệt. Chính ông Lorenzana đã nhấn mạnh rằng các nỗ lực của Philippines để mua 26.000 khẩu súng trường M4 từ Mỹ đã bị Quốc hội Mỹ ngăn cản năm ngoái vì quan ngại về vấn đề nhân quyền theo sau chiến dịch tiêu diệt tội phạm ma túy của ông Duterte.

Tuy nhiên, nhờ vào Trung Quốc, động thái sẽ giúp lấp đầy khoảng trống trong kho súng của cảnh sát Philippines. Điều đó cho thấy nếu Mỹ không đáp ứng nhu cầu của Philippines, Manila vẫn sẽ đạt được những gì mình muốn thông qua một đối tác khác. Và trong trường hợp này chính là "người bạn mới" Trung Quốc.

Về phía Bắc Kinh, ông Triệu còn vui vẻ cho biết chính phủ Trung Quốc đang sẵn sàng chuyển lô vũ khí hỗ trợ quân sự thứ ba cho Manila. Giới chức quốc phòng hai bên cũng đang đẩy mạnh nhiều dạng hợp tác an ninh khác chưa được khai thác. Và vai trò của Trung Quốc tại Philippines sẽ tăng tới mức nào sẽ còn chờ đáp án ở phía trước.

Ngay từ năm ngoái khi Tổng thống Rodrigo Duterte cho thấy thái độ "xoay trục" sang Trung Quốc, giới chuyên gia đã cảnh báo thông qua việc hỗ trợ Philippines với những cọc tiền lớn, Trung Quốc mong muốn Manila sẽ im ắng hơn trong vấn đề tranh chấp chủ quyền ở biển Đông.

Liên quan tới vấn đề này, GS Carl Thayer đến từ ĐH New South Wales (Úc) nhận định: "Bạn cần nhớ rằng việc dựa dẫm vào Trung Quốc đều có những giới hạn và ép buộc. Nó mang lại nhiều hứa hẹn và phân phát nhưng không hoàn toàn như vậy".

Bỏ thì tiếc

Trong một diễn biến cho thấy sự thay đổi 180 độ trong lập trường của mình, Philippines mới đây đã dành những lời lẽ êm tai cho Mỹ, khác với thái độ lạnh nhạt trong thời gian qua.

Phát biểu trước báo giới tại Manila ngày 5-10 sau cuộc gặp với các quan chức Mỹ ở đảo Guam, Tổng tham mưu trưởng quân đội Philippines, Tướng Eduardo Ano đã gọi Mỹ là "đồng minh số 1" của Philippines và tuyên bố hai bên đã nhất trí sẽ tái khởi động các cuộc tập trận thường niên.

Động thái diễn ra sau khi ông Duterte thề sẽ "hữu nghị hơn" với Mỹ trong phát biểu vào tuần trước. Ông Duterte nói rằng ông cám ơn Mỹ vì đã giúp Philippines trong cuộc chiến chống lại các chiến binh Hồi giáo ở TP Marawi, miền Nam Philippines. Được biết Mỹ đã cung cấp thông tin tình báo, vũ khí và huấn luyện cho quân đội Philippines để giành lại thành phố này.

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte thử súng trường Trung Quốc trong lễ bàn giao lô vũ khí đầu tiên ở căn cứ không quân Clark hôm 28-6 - Ảnh: PHÒNG THÔNG TIN TỔNG THỐNG PHILIPPINES

Tổng thống (Rodrigo Duterte) đã nói ‘Tôi muốn hữu nghị hơn với Mỹ’. Ông ấy cho biết sẽ tiếp tục thắt chặt hợp tác với Mỹ. Washington vẫn là đồng minh số 1 của chúng tôi"

 Tướng Eduardo Ano - Tổng tham mưu trưởng quân đội Philippines

Động thái này về lý thuyết đã đặt dấu chấm hết cho những gì được phản ánh trong chỉ trích gay gắt của ông Duterte trước đây, trong đó có việc gọi tổng thống Mỹ Barack Obama là "con hoang" và tuyên bố sẽ dừng tập trận chung với Mỹ.

Tuy nhiên, đáng chú ý, mặc dù "hâm nóng" lại mối quan hệ với Mỹ nhưng tướng Ano nói rằng Philippines vẫn sẽ theo đuổi quan hệ gần gũi hơn với Trung Quốc. "Mỹ không phải là kẻ thù của chúng tôi. Trung Quốc cũng không phải là kẻ thù của chúng tôi. Ưu tiên lớn nhất chính là lợi ích của quốc gia chúng tôi" - tướng Ano tuyên bố.

Kể từ khi lên lãnh đạo Philippines vào tháng 6-2016, ông Duterte đã tạo ra những "bước phá cách" trong chính sách ngoại giao của Manila, trong đó có việc tìm kiếm hỗ trợ kinh tế từ Trung Quốc bất chấp tranh chấp chủ quyền ở biển Đông. 

Ông cũng tìm kiếm sự giúp đỡ từ Nga và Nhật Bản. Nhật Bản và Trung Quốc đã hỗ trợ Philippines đáng kể trong kế hoạch 5 năm trị giá 167 tỉ USD của nước này nhằm cải thiện cơ sở hạ tầng công cộng.

Ông Dexter Feliciano, người sáng lập một công ty khởi nghiệp tại thủ đô Manila, bình luận: "Chúng tôi muốn trở thành đối tác quan trọng của mọi quốc gia lớn trên thế giới. Dĩ nhiên Mỹ là số 1, sau đó là Trung Quốc, Nga và Nhật Bản. Chúng tôi không muốn cách xa Mỹ. Mỹ và chúng tôi thật sự là các đối tác thương mại và có liên hệ về mặt văn hóa".

Quan điểm của Feliciano phần nào cho thấy sự thay đổi trong chính sách ngoại giao của Philippines hiện nay. Trước hết, nước này sẽ không bao giờ đoạn tuyệt với Mỹ. Thứ hai, mặc dù sẽ duy trì quan hệ đồng minh với Mỹ nhưng Philippines vẫn sẽ thúc đẩy các quan hệ với Trung Quốc, Nhật Bản…bởi "bỏ thì uổng". 

Tuy nhiên, liệu Manila sẽ cân bằng được các mối quan hệ hay không thì vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ.

BÌNH AN
Theo Tuoitre.vn