Ngày 28.4.1984 trên Mặt trận Vị Xuyên, quân bành trướng Trung Quốc được chi viện thêm hỏa lực và đạn pháo, bắn kiểu "nhà giàu không tiếc của", liên tục tấn công vào các trận địa phòng ngự của ta. Do tương quan lực lượng chênh lệch, đến ngày 30.4.1984, Trung Quốc đã chiếm được các điểm cao 1509, 772, 685, các bình độ 300 – 400, 226, 233. Ta phải lùi xuống những vị trí thấp hơn để tiếp tục phòng ngự và chiến đấu.

Trước tình hình trên, cuối tháng 6.1984, Quân khu 2 quyết định tổ chức tiến công giành lại những điểm cao bị Trung Quốc chiếm đóng. Bộ tư lệnh Mặt trận quyết định mở chiến dịch mang bí danh MB84. Sư đoàn 356 được điều từ Lào Cai sang cùng các lực lượng của Sư đoàn 312, 313, 314, 316 thực hiện chiến dịch MB84 ở Mặt trận Vị Xuyên. Trong đó, trung đoàn 876, Sư đoàn 356 đánh cao điểm 772; Trung đoàn 174, Sư đoàn 316 đánh cao điểm 233; Trung đoàn 141, Sư đoàn 312 đánh cao điểm 1030...

Rạng sáng 12.7.1984, các hướng của ta đồng loạt nổ súng tiến công. Tuy nhiên, do công tác chuẩn bị, nắm tình hình và đánh giá đối phương chưa đúng, cộng với sự bất lợi về địa hình, hỏa lực quân Trung Quốc quá dày đặc, đạn pháo như mưa, cho nên các cánh quân không thể chiếm lại được các điểm cao như kế hoạch đã đặt ra.

Ác liệt nhất diễn ra ở cao điểm 772, mà mũi chủ công là trung đoàn 876. Cao điểm 772 là một vách núi dựng đứng, không lớn lắm, bao quanh là thung lũng nhỏ. Quân Trung Quốc trút xuống 772 hàng trăm ngàn đạn pháo các loại, như đổ đất đá xuống hố, thì không có cách nào chống đỡ nổi.

Các cựu chiến binh tưởng nhớ đồng đội tại đài hương trên điểm cao 468.

Trong trận đánh ấy ở Mặt trận Vị Xuyên, các trung đoàn của ta đều bị tổn thất lớn, hàng trăm cán bộ chiến sĩ anh dũng hy sinh, có cả cán bộ cấp tiểu đoàn, trung đoàn. Chiều 12.7, Bộ tư lệnh Mặt trận phải cho các đơn vị chuyển sang phòng ngự.

Ngày nay, cao điểm 772 qua hơn 30 năm đã phủ một màu xanh mướt. Nhìn từ xa không thể nhận ra được những dấu tích của trận chiến khốc liệt năm xưa. Chúng tôi tỏ ý định đi thực địa, nhiều người xung quanh ngăn lại, một phần vì đồi dốc hiểm trở, phần khác vì còn rất nhiều bom mìn găm lại ở đấy, có thể phát nổ, gây nguy hiểm bất cứ lúc nào.

Nhiều cựu binh cho biết, ở điểm cao đó, vẫn còn rất nhiều đồng đội của họ ngã xuống, chưa thể quy tập về được. Mỗi năm vào tháng tư đến tháng Bảy, quay trở lại chiến trường xưa cũ, họ cảm thấy anh linh các chiến sĩ vẫn đâu đó quanh đây. Câu chuyện hơn 30 năm trước vẫn in hằn trong tâm khảm, tựa như một giấc mơ mới ngày hôm qua, nhưng là giấc mơ có thật. Đó là nỗi đau khôn nguôi của những cựu chiến binh trở về sau cuộc chiến.

Trong những ngày lang thang ở cửa khẩu Thanh Thủy thu thập thông tin tư liệu cho loạt bài viết này, thật may mắn, PV đã được gặp ông Phạm Ngọc Quyền, cựu bộ binh của Đại đội 6, Tiểu đoàn 2, Trung đoàn 876, Sư đoàn 356 - người trực tiếp tham gia trận đánh ngày 12.7.1984 và trải qua những thời khắc sinh tử trên điểm cao 772, Mặt trận Vị Xuyên. Ở trận đánh đó, một phép màu xảy ra đã giúp ông Quyền sống sót trở về, ông là một trong những nhân chứng sống ít ỏi tại trận chiến "kinh hoàng" ấy.

Đã qua nửa cuộc đời, ông Quyền giờ như những con người bình thường khác ở Hà Nội. Làm một công chức, thời gian bận rộn, nhưng năm nào ông cũng sắp xếp để trở lại Vị Xuyên, tham gia công tác tìm kiếm những đồng đội năm xưa còn chưa được quy tập, tri ân các liệt sĩ. Với ông, ký ức cao điểm 772 luôn hiện hữu, và ông luôn có một nỗi niềm day dứt, đau đáu trong lòng. 

Điểm cao 772, 685, thung lũng Nậm Ngặt là những nơi diễn ra các trận đánh ác liệt tại Mặt trận Vị Xuyên (Ảnh : Hoàng Phương).

Ngồi tiếp chuyện với PV, câu chuyện về trận đánh trên “Đồi thịt băm” của cựu chiến binh Phạm Ngọc Quyền cứ thế hiện lên, rõ mồn một, cụ thể đến từng chi tiết.

Trước đó, Sư đoàn 356 đã hành quân vào các vị trí trên chiến trường Vị Xuyên. Cho đến tận chiều tối 11.7.1984, sau bữa cơm chiều, ông Quyền cùng đồng đội mới được phổ biến kế hoạch chiến đấu. Nhiệm vụ của Tiểu đoàn 2 đêm đó là hành quân chiếm lĩnh trận địa, chờ lệnh nổ súng, đánh chiếm lại cao điểm Đ1 của 772 mà quân Trung Quốc đang chiếm đóng. Cùng tham gia trận đánh điểm Đ1, tiểu đoàn có thêm sự hỗ trợ của 6 chiến sĩ thuộc Tiểu đoàn 17, có nhiệm vụ phá bãi bom mìn của địch, mở cửa cho bộ đội xung phong tấn công.

Chỉ huy chung toàn hướng và trực tiếp chỉ huy phân đội mở cửa là đại úy tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 2 Bùi Minh Đệ.

Phối hợp cùng trận đánh trên hướng Vị Xuyên, còn có Tiểu đoàn 3 đánh cao điểm Đ3, Tiểu đoàn 1 đánh cao điểm Đ2, 772. Tiểu đoàn 7 của Trung đoàn 149 đánh cao điểm 685. Một bộ phận của Tiểu đoàn 3 được cắt ra, phân công đánh luồn sâu không cho quân Trung Quốc phản kích từ hướng 1509 xuống. Và Đại đội 7 của Tiểu đoàn 2 nằm tại cao điểm 800, bảo vệ sở chỉ huy đồng thời sẵn sàng chi viện cho các hướng khi cần thiết. 

Ông Quyền xúc động trước nắm đất "thấm xương máu đồng đội" trên chiến trường Vị Xuyên. (Ảnh: Báo Tuổi trẻ)

18 giờ ngày 11.7.1984, lệnh tập trung, chuẩn bị hành quân cơ động vào chiếm lĩnh trận địa được phát ra, các chiến sĩ nhanh nhẹn chuẩn bị súng đạn, tư trang. Ai nấy đều phấn khích, hào hùng khí thế, sôi sục trước giờ xung trận.

18 giờ 30, cả đoàn quân di chuyển khỏi điểm cao 468 hướng sang 600, rồi tụt xuống khe cụt chân của 772, nối đuôi nhau bì bõm lội qua suối. Đêm đó, trời mưa nặng hạt, tối đen như mực, chính vì vậy nên yếu tố bí mật vẫn được đảm bảo.

20 giờ 30, lệnh hành quân chiếm lĩnh trận địa bắt đầu. Ông Quyền cùng các đồng đội lăm lăm tay súng, vai khoác ba lô, tải đạn, đội mưa nối đuôi nhau trèo lên lên dốc đứng điểm cao 772. Tận mãi đến 2 giờ 30 phút rạng sáng ngày 12.7, mọi người đã vào đến từng vị trí ém quân và ổn định trận địa của mình.

Mưa tạnh, một thoáng tĩnh lặng đến rợn người, xung quanh là một màu đen của màn đêm phủ kín, đâu đó chỉ nghe tiếng xì xào của lá rừng pha thêm vài tiếng côn trùng rinh rích, bầu không khí căng thẳng nhưng không kém hồi hộp. Bỗng có một ánh chớp, rồi tiếng sấm phát ra ì ầm, như báo hiệu một trận chiến tàn khốc sắp sửa xảy đến.

Tầm 4 giờ ngày 12.7.1984, giữa màn sương đêm u tịch… tất cả đều chốc lát tan biến bởi tiếng nổ của pháo bắn căn chỉnh tọa độ, bầu trời rực sáng. Đó cũng là hiệu lệnh bắt đầu của một cuộc tấn công lên điểm cao 772, “Đồi thịt băm” trong ký ức những người lính Việt Nam tại Vị Xuyên.

(Ghi theo lời kể của cựu chiến binh Phạm Ngọc Quyền cùng các đồng đội)

Theo Hải Minh/ VTC News